Kdjykuj

Parto de serio pri
Scienco
Formalaj sciencoj Logiko Matematiko Matematika logiko Matematika statistiko Teoria komputila scienco
Fizikaj sciencoj Fiziko Klasika fiziko Moderna fiziko Aplikata fiziko Eksperimenta fiziko Teoria fiziko Komputada fiziko Termodinamiko Meĥaniko Solida meĥaniko Klasika meĥaniko Kontinuaĵa mekaniko Reologio Mekaniko de fluidaĵo Plasmo Atoma fiziko Fiziko de kondensita materio Kvantuma meĥaniko Nuklea fiziko Partikla fiziko Speciala relativeco Kvantuma kampa teorio Ĝenerala relativeco Kordoteorio Ĥemio Redoksa reakcio Alkemio Analiza kemio Astrokemio Biokemio Kristalografio Media kemio Manĝaĵokemio Geokemio Verda kemio Neorganika kemio Materiala inĝenierarto Molekula fiziko Nuklea kemio Organika kemio Fotokemio Fizika kemio Radiokemio Solidstata kemio Stereokemio Supermolekula kemio Surfacoscienco Teoria kemio Astronomio Astrofiziko Kosmologio Galaksiastronomio Planeda geologio Planedoscienco Stela astronomio Tersciencoj Meteorologio Klimatologio Ekologio Media scienco Geodezio Geologio Geomorfologio Geofiziko Glaciologio Hidrologio Limnologio Oceanografio Paleoklimatologio Paleoekologio Polenoscienco Pedologio Edafologio Fizika geografio Spaca scienco
Vivosciencoj Biologio Anatomio Astrobiologio Bioĥemio Biogeografio Biologia inĝenierarto Biofiziko Konduta neŭroscienco Biotekniko Botaniko Ĉelbiologio Konservobiologio Kriobiologio Disvolviĝ-biologio Ekologio Etnobiologio Etologio Evolubiologio) Genetiko (Enkonduko al genetiko) Gerontologio Imunologio Limnologio Marbiologio Mikrobiologio Molekula biologio Neŭroscienco Paleontologio Parazitologio Fiziologio Radiobiologio Edafo Sociobiologio Sistematiko Toksologio Zoologio
Sociaj sciencoj Antropologio Arkeologio Kriminologio Demografio Ekonomiko Edukado Internaciaj rilatoj Juro Lingvistiko Politika scienco Psikologio Sociologio Soci-ekonomia geografio
Aplikataj sciencoj Inĝenierarto Aerospaca scienco Agrikultura Biomedicina Kemia inĝenierarto Civila inĝenierarto Komputila scienco Komputika inĝenierarto Elektra inĝenierarto Fajroprotekto Genteĥniko Industria inĝenierarto Meĥanika inĝenierarto Milita inĝenierarto Mineja inĝenierarto Nuklea inĝenierarto Operacia esploro Programada inĝenierarto Robotiko TTT-inĝenierarto Sansciencos Biologia inĝenierarto Dentokuracado Epidemiologio Sankuracado Medicino Flegado Farmacio Socia laboro Veterinara medicino
Interdisciplineco Aplikata fiziko Artefarita inteligenteco Bioetiko Biokomputiko Biomedika inĝenierarto Biostatistiko Kognoscienco Kompleksaj sistemoj Komputada lingvoscienco Kulturaj sciencoj Kibernetiko Mediscienco Media socia scienco Mediaj studoj Etnaj studoj Evolua psikologio Forstado Sano Bibliotekscienco Matematika kaj teoria biologio Matematika fiziko Militistiko Retscienco Neurona inĝenierarto Neŭroscienco Sciencaj studoj Scienco, teĥnologio kaj socio Scienca modelado Semiotiko Sociobiologio Statistiko Sistemscienco Transdisciplino Urba planado TTT-sciencoj
Filozofio kaj historio de scienco Civitanoscienco Marĝenscienco Historio de scienco Filozofio de scienco Protoscienco Pseŭdoscienco Scienca libereco Scienca politiko Scienca metodo Teĥnoscienco
Ĝeneralaĵoj Portalo Kategorio
v • d • r

Kosmoscienco (aŭ kosmologio de greka κοσμολογία – kun la proksimuma signifo scienco pri la universa ordo) estas teoria branĉo de la fiziko kiu temas pri plena konstituo, formo, deveno, evoluo, ktp. de la universo aŭ kosmo, prenita kiel tuto.

Tipoj de kosmologio |

Antikvaj kosmologioj |

redaktota

Moderna kosmologio |

Moderna kosmologio, laŭ sciencologoj, komenciĝis kiam Edwin Hubble (1889-1953) observis ke la universo estas en ĉiama kaj kontinua ekspansio. Pliprecize, li malkovris ke al kiu ajn direkto oni rigardas, la galaksioj malproksimiĝas el la tero per rapido kiu estas proporcia al ilia distanco el ni. Alivorte, la universo estas ekspansianta, kaj tio signifas ke en pasinteco la objektoj kiuj ĝin konstituas devis esti multe pli proksimaj unu al la alia ol kiom ili nun estas. Tiu malkovro eliminis multajn kosmologiojn de la pasinteco, lasante liberan kampon nur al du: la teorio de la Praeksplodo (Big Bang) de Georges Lemaître (1927), kaj la teorio de la Stacionara Universo (1948) de Hoyle.
La teorio de la granda eksplodo asertas ke la universo estas ekspansianta ekde certa komenca kondiĉo de grandega denseco kaj kaj varmega temperaturo, el kiu originis grandega eksplodo okazinta en la pasinteco kies efikoj daŭras ankaŭ nun. Tiu kosmologia teorio estas hodiaŭ la plej akceptita inter la sciencistoj.

La teorio de Stacionara Universo, konata ankaŭ kiel teorio de la “kontinua “kreado”, provas ekspliki kiel la universo povas ekzisti de ĉiam kaj esti ĉiam la sama, sen bezono de iu ajn kreinto. La vorto "stacionara” signifas ke la universo estas ĉiam en movo, sed kun lokaj karakterizoj meze nevariaj tratempe. Sed kiel tio eblas, se intertempe la universo ekspansias? Fakte, ekspansio implicas malpliiĝon de la denseco... Por savi la modelon, Fred Hoyle kaj aliaj postulis ke en la universo “kreiĝus” kontinue materio, kvante tiom eta ke niaj pereksperimentaj kontroloj ne povas kapti, sed sufiĉa por plenigi la spacon restantan vakua pro la galaksia ekspansio: tiel ke se la galaksioj malproksimiĝas, je ili kreiĝas novaj kiuj plenigas la spacon vakuan. Tiu teorio estis la sola alternaivo al tiu de la Big Bang, ne kontraŭanta la konstaton de Hubble, nome la malproksimiĝo de la galaksioj.
Hoyle akre oponis kontraŭ la hipotezo de la grandega eksplodo pro tio ke akcepti, ke la universo havas vivtempon finitan signifus akcepti la neprecon de la komenca kreado. Do, de Dio kreinta!

Sed tiam estis malkovrita la funda kosma radiado (1964), kiu signis la finon de la teorio de la Stacionara Universo. La kosma radiado ekaperis, laŭ la kompleksa teorio, 379.000 jarojn post la grandega eksplodo: kaj tio kontraŭas la stacionaran universon dum koincidas kun la postuloj de la granda eksplodo.

Sed ĝis kiam teorio savas sian rajton helpi la homan menson en la komprenado pri la origino kaj fomiĝo de la universo?

Bibliografio |

• Stephen Hawking - Leonard Mlodinow - Il grande disegno, Arnoldo Mondadori, Milano, 2011


• Giancarlo Cavalleri, l’Origine e l’evoluzione dell’universo, Tecniche nuove, Milano.


• Miĉael Heller, Nuov FISICA E NUOVA TEOLOGIA, San Paolo, 2009.

Vidu ankaŭ |

• Antropa principo


• Ĝenerala relativeco


• Pastro Georges Lemaître
  


• Fred Hoyle


• Georges Gamow


• Fizika konstanto


• Praeksplodo


• Kosma fona radiado


• Teorio de kordoj


• 
  Kosmologio de Martinus - nesciencaj kosmologioj ankaŭ ekzistas, ekzemple la kosmologio de Martinus.

Eksteraj ligiloj |

• 
  La espertoj de Sobral kaj Prince, estos ripetitaj enkosme. En portugala.

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton). Bonvolu aldoni parametron por plibone kategoriigi la paĝon.