-ism-



























Sufiksoj en Esperanto

Tipo
 Oficialaj
 Neoficialaj
Verbaj
-ant-, -int-, -ont-
-at-, -it-, -ot-
-unt-, -ut-
Seksaj
-in-
-iĉ-
Aliaj
-aĉ-, -ad-, -aĵ-, -an-, -ar-,

-ĉj-,
-ebl-, -ec-, -eg-, -ej-, -em-, -end-, -er-, -estr-, -et-,
-id-, -ig-, -iĝ-, -il-, -ind-, -ing-, -ism-, -ist-,
-nj-,
-obl-, -on-, -op-,
-uj-, -ul-, -um-.

-ab-, -ac-, -al-, -ari-, -ator-,
-e-, -ed-, -en-, -enz-, -esk-, -ez-,
-i-, -if-, -ik-, -ilion-, -iliard-, -it-, -iv-, -iz-,
-nomial-,
-ofon-, -oid-, -ol-, -olog-, -ologi-, -ometr-, -otek-, -oz-
-t-, -tet-,
-uk-, -un-.



La esperantlingva sufikso "-ism-" al vortradiko aldonas la signifon de "doktrino, movado, sistemo, agmaniero" kaj simile. Iafoje vorto kreita per la sufikso ankaŭ montras unuopan ekzemplon de ia speciala agmaniero. La signifo de la afikso tre varias, kaj tre dependas de la vortradiko, post kio ĝi staras.


La afikso -ism- estis oficialigita en 1919 en la Dua Oficiala Aldono al la Universala Vortaro de Esperanto.



Ekzemploj [1] |


Post persona nomo



  • Budho → Budhismo = la religio fondita de Budho

  • Stalino → Stalinismo = la politikaj ideoj de Stalino


Post vorto por adepto de fama persono



  • Kristano → Kristanismo = la religio de la Kristanoj, la religio de Kristo

  • Konfuceano → Konfuceanismo = la filozofio de la Konfuceanoj, la filozofio de Konfuceo


Post temo aŭ karakterizaĵo de la sistemo aŭ doktrino




  • kolonio → koloniismo = ekspluatado de kolonioj fare de forta ŝtato


  • spirito → spiritismo = kredo, ke eblas kontakti spiritojn de mortintoj

  • vegetara → vegetarismo = sistema nemanĝado de viando

  • komuna → komunismo = politika sistemo bazita sur komuna posedado


  • kapitalo → kapitalismo = ekonomia sistemo de privata kapitalposedo


  • kubo → kubismo = stilo de pentrado, kiu uzas kubecajn figurojn


  • alkoholo → alkoholismo = malsana dependeco de alkoholo


  • plumbo → plumbismo = malsano pro veneniĝo de plumbo

  • internacia → internaciismo = sistema strebado al internacia kunlaboro

  • nova → novismo = tendenco ĉiam voli krei ion novan

  • ...adas → adasismo = (mallerta) rimado pere de sufiksoj (ekz. -ad-), ekzemplo de tia rimado (ekz. kantadas — amadas)


Post speco de persono, montranta agmanieron de tia persono




  • kanibalo → kanibalismo = homomanĝado fare de homo


  • diletanto → diletantismo = amatoreca kaj fuŝa agado

  • patrioto → patriotismo = amo kaj sindediĉo al la propra patrujo

  • Zamenhof → zamenhofismo = esprimomaniero propra al Zamenhof



Notoj |





  1. ↑ ekzemploj cititaj el PMEG




Eksteraj ligiloj |


  • Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (PMEG) pri la afikso -ism-



-

Popular posts from this blog

What other Star Trek series did the main TNG cast show up in?

Image
.everyoneloves__top-leaderboard:empty,.everyoneloves__mid-leaderboard:empty,.everyoneloves__bot-mid-leaderboard:empty{ margin-bottom:0; } 4 I'm referring to Picard, Riker, Data, Worf, Geordi, Dr. Crusher, Wesley Crusher, Chief O'Brien and family, Deanna Troi, Guinan. I know Picard and Worf show up on DS9, though I haven't seen it myself. I'm curious what happened to the characters after that last episode of TNG? star-trek star-trek-tng share | improve this question edited 10 hours ago Ham Sandwich 6,051 2 25 75 ...
Read more

Berlina muro

Image
La berlina muro ĉe Bethaniendamm, 1986 La berlina muro aŭ simple la muro [1] , nomita ankaŭ "kontraŭfaŝisma remparo" en propaganda lingvo de la iama Germana Demokratia Respubliko, estis parto de la interngermana limo, kiu dividis de la 13-a de aŭgusto 1961 ĝis la 9-a de novembro 1989 okcidentan Berlinon de la orienta parto de la urbo kaj de la ĉirkaŭa tereno de la GDR. Ĝi estis unu el la plej famaj simboloj de la malvarma milito kaj de la disdivido de Germanio. Pli ol simpla muro, la berlina muro estis fakte tuta defendokonstruaĵo kun du muroj, ena malplena strio, rondirvojo, gardturoj kaj alarmsistemoj. Dum la provo transiri la severe garditan limon al okcidenta Berlino multaj homoj estis mortigitaj. La preciza nombro de viktimoj estas pridisputita kaj ne certa; la nombroj anoncataj varias inter 86 kaj 238 mortintoj. La malplifortiĝo de Sovetunio kaj la politiko de liberigo gvidita de Miĥail Gorbaĉov ebligis al la orientgermanoj faligi la 9-an de novembro 1989 l...
Read more

Berlina aerponto

Image
Flugkoridoroj dum la blokado de Berlino La Berlina aerponto estas la provizigo de okcidenta Berlino per aviadiloj fare de la aliancanoj inter la 23-a de junio 1948 kaj la 12-a de majo 1949 dum la blokado de Berlino fare de la sovetia armeo. Enhavo 1 Historio 1.1 La aerkoridoroj 1.2 Unuaj flugoj 1.3 Plibonigo de la aerponto 1.4 Fino de la aerponto 1.5 Rozinbombiloj 1.6 Bilanco 2 Flughavenoj 2.1 Berlino 2.2 Okcidenta Germanio 3 Aviadiloj de la berlina aerponto 4 15-a datreveno de la aerponto 5 Bibliografio 6 Referencoj 7 Eksteraj ligiloj Historio | General Lucius D. Clay, militguberniestro de la usona okupadzono Jam antaŭ la berlina aerponto estiĝis la malgranda aerponto . La estro de la sovetia militadministracio en Germanio, Vasili Daniloviĉ Sokolovski, ordonis la 1-an de aprilo 1948, kiel reago al la konferenco de Londono inter britoj, francoj kaj reprezentantoj de Benelukso pri aligo de Germa...
Read more