Antonimo
Antonimo (de Helena antonymos "kontraŭnoma") aŭ "mal-vorto" estas semantika inverso aŭ "mal-senco" de alia vorto: nigra - blanka, ega - eta, tago - nokto.
Esperanto havas propran sufikson mal- por esprimi antonimojn: granda - malgranda. Kio estas malo, kelkfoje estas filozofia demando: Kiel ekzistas tago kaj nokto, ekzistas ankaŭ du seksoj, sed ĝenerale oni ne konsideras viron inverso de virino (malgraŭ la slangaĵo malino). Simile, malŝtono por plejmultaj homoj ne havus sencon, sed eble bone kongruas kun ia filozofia mondokoncepto.
Enhavo
1 Listo
2 Uzado de Interreto por konstati la uzadon de esperantaj vortoj kaj apliko al la polemiko pri la mal-vortoj
3 Vidu ankaŭ
4 Referencoj
5 Eksteraj ligiloj
Listo |
Kelkaj homoj malŝatas la prefikson mal-, kaj provas forigi ĝin uzante neologismojn. Pri tiu temo vidu de Claude Piron: La Bona Lingvo.
Jen listeto de tiaj anstataŭigantaj vortoj. Notu ke la du kolonoj ne cent-elcente sinonimas:
- malabsoluta - relativa
- malaktiva - pasiva
malalta[1] - basa
malami, malamegi[1] - hati
malamika[1] - inamika
malantaŭ - post
- malataki - defendi
malbela, malbelega[1] - hida- malblanka - nigra
malbona[1] - mava, maligna- malbonaŭgura[1] - sinistra
malbrua - silenta, trankvila
maldekstra[1] - liva
maldekstrulo[1] - goŝisto- maldemandi - respondi
- maldieso - bemolo
maldika[1] - minca
maldormi[1] - vigili
maleleganta - plumpa
malesperi - desperi- malesti - manki
malfacila[1] - dificila
malfacilaĵo[1] - hiko
malfermi - ovri
malfermita[1] - aperta- malfizika - mensa
malforta[1] - febla, fragila- malfrostiĝi - degeli
malfrua[1] - tarda
malgranda[1] - eta, pita
malgrasa - magra
malĝoja - trista
malhela[1] - sombra
malhelpi[1] - ĝeni, obstakli, preventi- malinkluzive - ekskluzive
- malino - viro
maljuna / malnova - olda, arkaika, antikva
- malkaŭzo - rezulto
malkonfirmi[1] - dementi
malkonkordo[1] - diskordo
malkonstrui - detrui
malkredi - dubi
malkuraĝa[1] - kovarda
mallaborema, maldiligenta[1] - pigra
mallarĝa[1] - streta
mallaŭdi[1] - skoldi, riproĉi, akuzi
mallaŭta - softa
mallertulo[1] - ŝlemilo
malliberejo[1] - prizono
mallonga[1] - kurta- malmaksimuma - minimuma (estu plej malgranda[1])
- malmajoritato - minoritato (estu malplimulto[1])
- malmajusklo - minusklo
- malmaĵora - minora
- malmanĝi - feki
- malmemori - forgesi
malmodesta - aroganta
malmoligi[1] - hardi
malmulta[1] - poka
malmultekosta[1], malkara - ĉipa
malneto[1] - brutto
- malnorda - suda
malnovega[1] - arĥaja
malofta[1] - rara- malokcidenta - orienta
- malokupita - libera
malortodoksa[1] - heterodoksa
malpermesi[1] - plonki, prohibi
malplena[1] - vaka, vakua
malpli[1] - men- malplus - minus
malpreciza[1] - svaga
malprofana[1] - sankta, sakrala
malprofunda - madala
malproksima[1] - dista, lontana, fora
- malproduki - konsumi
malpublika - privata
malpura - sordida
malpurega[1] - dirta- malpuŝi - tiri
malriĉa - paŭpera
malsaĝa - stulta
malsama - diferenca
malsano[1] - morbo
malsaniĝo[1] - kaheksio
malsanulo - paciento
- malsekura - danĝera, riska
- malsomero - vintro
- malsolida - likvida
- malspeciala - ĝenerala
malsupra - infra
malsupren[1] - sob, suben
malsupreniri - descendi
malŝpari - disipi
maltrans[1] - cis- maltrinki - pisi / urini
- malurba - kampara
malutili[1] - noci
malvarma - frida
malvarmeta[1] - friska
malvera - falsa
- malvivanta - morta
Notu: Ofte uzataj estas ĉi-supraj dikliteraj vortoj ŝpareme.
Interese estas, ke la vorto "fridujo" estas vaste uzata en la ĉiutaga lingvaĵo, dum "frida" restas tre malmulte uzata ekster literaturaj tekstoj.
Uzado de Interreto por konstati la uzadon de esperantaj vortoj kaj apliko al la polemiko pri la mal-vortoj |
Sten Johansson en sia eseo Uzi interreton kiel tekstaron por lingvaj esploroj [2005][2] klarigas kiel li uzis interretajn rimedojn, precipe serĉilojn kaj la disponeblon de la Tekstaro de Esperanto (versioj kaj de antaŭ kaj de malantaŭ 1940) por studi kiuj vortoj, kombinoj kaj gramatikaj formoj estas uzataj, kaj laŭ kiu ofteco. La eseisto komparas la rezultojn de serĉiloj en 2002 kaj 2004. Antaŭ ĉio la aŭtoro avertas pri dek limigoj kiuj relativigas la trovitajn rezultojn, inter kiuj neceso trovi verajn esperantlingvajn tekstojn, nombro de retejoj anstataŭ veraj aperintaj vortoj, konsisto de interretanoj kiel aparta homgrupo, malatento pri sencoj, malatentindaj kvantoj de mencioj neindaj, konfuzoj pri supersignitaj literoj. Krom precizaj ekzemploj, li dediĉas partan atenton al klasikaj diskutoj. Ekzemple pri la nomitaj mal-vortoj, li konkludas ke inter "venkintaj" kazoj estus humida kontraŭ malseketa, stulta kontraŭ malsaĝa kaj ĉefa malsprita, kvereli kontraŭ malpaci, strikta kontraŭ malvasta, dum inter nesukcesintaj estus povra super kiu ankoraŭ hegemonias malriĉa aŭ eĉ kompatinda, leĝera super kiu ankoraŭ hegemonias malpeza, frida super kiu ankoraŭ hegemonias malvarma, aŭ olda super kiu ankoraŭ hegemonias maljuna kaj malnova.
Vidu ankaŭ |
- Sinonimo
- Homonimo
- Paronimo
Referencoj |
- ↑ 1,001,011,021,031,041,051,061,071,081,091,101,111,121,131,141,151,161,171,181,191,201,211,221,231,241,251,261,271,281,291,301,311,321,331,341,351,361,371,381,391,401,411,421,431,441,451,461,471,48Superfluaj Vortoj UEA
↑ Interlingvo inter Lingvoj. Prilingvaj Eseoj, Diversaj aŭtoroj, UEA, Roterdamo, 2015. ISBN: 9789290171232. 271 paĝoj. Paĝoj 221-241
Eksteraj ligiloj |
- http://gl.wikibooks.org/wiki/Exercicios_de_l%C3%A9xico_en_lingua_galega/Ant%C3%B3nimos_1
- http://www.vhled.cz/Casopis_Vhled(cislo2
- http://www.thesaurus.com
