9-a de marto
Kalendaro Januaro | Februaro | Marto | Aprilo | Majo | Junio | Julio | Aŭgusto | Septembro | Oktobro | Novembro | Decembro |
marto 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 |
marto | ||||||
lu | ma | me | ĵa | ve | sa | di |
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
aranĝo de 2019 tagoj |
La 9-a de marto estas la 68-a tago de la jaro (la 69-a en superjaroj) laŭ la gregoria kalendaro. 297 tagoj restas.
Je la 9-a de marto okazis, interalie:
Enhavo
1 Eventoj
2 Naskiĝoj
3 Mortoj
4 Specialaj tagoj kaj festoj
5 Tagoj de semajno
Eventoj |
-141: Liu Che, postmorte konata kiel la ĉina imperiestro Wu Di el dinastio Han transprenis la tronon
1009: La plej malnova mencio pri Litovio aperis en Analoj de Quedlinburg eldonita en Saksio-Anhalto (Germanio)
1009: (aŭ la 14-an de februaro) Martira morto de Bruno von Querfurt kune kun 18 misiistoj landlime de Litovio kaj Kieva Regno
1152: Akeno: Frederiko la 1-a kroniĝis kiel reĝo de Germanio
1276: Augsburg iĝis libera regna urbo
1309: Papado en Avinjono komenciĝis: Klemento la 5-a translokiĝis al Avinjono
1497: En Bolonjo pola studento de juroscienco Koperniko malkovris, rigardante pasadon de la Luno tra stelo Aldebarano, ke la tercentra teorio estas falsa
1500: Pedro Álvares Cabral forlasis Portugalion kaj eknavigis al Barato komandante 13 ŝipojn
1513: Ne posedanta ordinon, filo de Lorenzo de Mediĉo, Leono la 10-a iĝis papo; la lasta tiutipa kazo en historio de la Romkatolika Eklezio
1562: Italio: en Napolo sub minaco de mortpuno oni malpermesis kisojn en publikaj lokoj
1589: Pollando subskribis kun habsburgoj traktaton de Bytom (tiutempe ĉeĥa)kaj Będzin laŭ kiu ili agnoskis Sigismundon la 3-a reĝo de Pollando kaj litova grandduko
1617: Svedio kaj Rusio subskribis packontrakton en Stolbovo
1776: Skota ekonomikisto kaj filozofo Adam Smith publikigis libron La Riĉo de Nacioj
1796: Generalo Napoleono Bonaparte edziĝis kun vidviniĝinta nobelulino Jozefino de Beauharnais ŝanĝante sian nomon Buonaparte al pli francan
1814: Napoleonaj Militoj: batalo de Laon komenciĝis
1831: Reĝo de Francio Ludoviko-Filipo fondis Fremdulan Legion
1842: Milano: en Teatro alla Scala okazis premiero de la opero Nabucco de Giuseppe Verdi, kies temo estas komenco de la ekziligo de judoj al Babilono
1846: En Lahore oni subskribis packontrakton finantan la unuan militon de britoj kun siĥoj
1882: Aŭstra astronomo Johann Palisa malkovris asteroidon Rozo
1888: Post morto de Vilhelmo la 1-a lia filo Frederiko la 3-a iĝis germana imperiestro kaj reĝo de Prusio
1889: Meneliko la 2-a iĝis imperiestro de Etiopio
1908: Sporta klubo Inter Milano fondiĝis en Italio
Unua mondmilito:
1916: Germanio deklaris militon kontraŭ Portugalio; aŭstra-itala batalo apud rivero Isonzo komenciĝis
1916: Meksika revolucio taĉmento de meksikaj revoluciuloj atakis Nov-Meksikon
1918: La ĉefurbo de Rusio estis translokigita de Petrogrado al Moskvo
1923: Lenin spertis la trian laŭvice apopleksion; falinta pro malsano ne povis paroli kaj retiriĝis de soveta registaro
1932: Éamon de Valera iĝis ĉefministro de Irlando
1933: Usono: 100-taga enkondukado de Nova Interkonsento komenciĝis
Dua mondmilito en Pollando kaj la mondo:
1940: Germana ministro pri propagando Joseph Goebbels malpermesis doni al poloj en Nazia Germanio kaj enkorpigitaj teritorioj taskojn, kies realigon kondiĉas pli frua konsento flanke de la Kultur-Ĉambro de Nazia Germanio; en "Monitor Polski" informo pri agado de Pola Komitato de Sav-Kampanjo en Bombajo kaj subkomitatoj en Kolkato, Lahore, Ranguno, Colombo, Benares kaj Madraso rilata al kolekto de mono kaj sendo de kestoj kun vestoj, vicreĝo de Barato transdonis 50 000 rupiojn; al koncentrejo Mauthausen alvenis de Buchenwald transporto kun 448 poloj
1941: Germana polico en Varsovio amase traserĉis personojn okupiĝantajn pri eksterleĝa komerco
Nov-Jorko: "Nowy Świat" informis, ke Episkopa Komitato kolektis 400 935 dolarojn, 96 cendojn po helpo al poloj kaj polaj rifuĝintoj en Rumanio, Hungario, Portugalio, Kubo, Francio, Svislando, Italio, Usono kaj Pollando
1942: Germana polico pafmortigis en distrikto Chełmski 3 fuĝintajn sovetajn militkaptitojn kun 2 virinoj kaj en Mielec na malpli ol dekkelkajn judojn; germanaj regopovoj de Ĝenerala Gubernio fondis en Krakovo Torfan Asocion kies celo estis multobligo de ties ekspluato
Miklós Kállay iĝis ĉefministro de Hungario
1943: Germanaj ĝendarmoj pafmortigis en Samsonów distrikto Kielecki) 6 personojn; al koncentrejo Aŭŝvico alvenis transporto kun 1200 judoj de Drancy en Francio, ej kiu 1060 SS tuj direktis murdi per gaso; ĝendarmoj bruligis vilaĝon Nadarzyn (proksime al Grodzisk Mazowiecki) pri nelivero de deviga kontingento de agrikulturaĵoj; germanoj pafmortigis en Równe 50 loĝantojn de vilaĝo Butejki
Adolf Hitler leĝigis aborton en okupata Pollando - germana ministerio pri justeco nuligis puneblon de la rompo de gravediĝo kontraŭ "virinoj de Oriento"; kunlaborisma Bulgario ne permesis deportadon al koncentrejoj de ĉ. 50 mil judoj - oni stopis foriron de trajnoj en Plovdiv
1944: Volinia masakro: ne malpli ol 58 poloj estis murditaj de taĉmento de URA en pola vilaĝo Szerokie Pola (nun en Ivano-Frankivska provinco) kaj pluajn kelkdekojn en Bednary, Bryń kaj Zygmuntówka; en koncentrejo Aŭŝvico germanoj gasumis 3791 judojn alveturigitajn de ilia koncentrejo Terezín en Ĉeĥoslovakio; ĝendarmoj murdis en Trzcianka (distrikto Wyszkowski) 8 polojn pafante kaj ĵetante grenadojn al domoj; Wehrmacht kun ĝendarmoj pafekzekutis en Aleksandrów (distrikto Biłgorajski) 5 personojn; soveta taĉmento pafmortigis en Bożyszcze (Volina provinco) 4 soldatojn de Pola Enlanda Armeo; nokte de la 8-a/9-a de marto pola taĉmento de la 27-a Volinia Divizio de Infanterio atakis germanajn fortojne en Hołoby
Estonio: preskaŭ 800 personoj pereis pro soveta aeratako al Talino; Sovetunio: Operaco Lento finiĝis - oni deportis ĉeĉenojn kaj inguŝojn al Centra Azio kaj Kazaĥio, entute la tutan nacion kun pli ol 500 mil personoj; en Londono oni malfermis "Ekspozicion de pola aviado" pri ties atingoj en la lasta kvaronjarcento
1945: Retiriĝantaj germanaj taĉmentoj murdis en Skalno (distrikto Gryficki) 6 polojn kaj 2 civitanojn de Sovetunio
- Nokte de la 9-a/la 10-a de marto 279 bombaviadiloj B-29 amase aeratakis Tokion, malsuprenĵetante 1650 tunojn da brulbomboj sur lignan domaron - rezulte de estiĝinta fajrotempesto pereis 80 mil personoj kaj pli ol 100 mil vundiĝis
1950: Islando membriĝis al Konsilio de Eŭropo
1953: Entombigo de Josif Stalin okazis - aperturoj de stratoj al la Ruĝa Placo estis baritaj de kamionoj, kio kaŭzis, ke la iranta homamaso surtretis kelkcent personojn
1956: Tbilisi: sanga subpremo de kontraŭsovetia manifestacio - pereis ne malpli ol 80 kartveloj
1956: En Kipro britoj arestis ĉefepiskopon de Kipra Ortodoksa Eklezio Makarios la 3-a kaj ekzilis lin al Sejŝeloj
1957: Tertremo en Alasko, unu el la plej fortaj en la historio, kaŭzis ondojn de cunamo kun alteco de 524 m.
1959: En Nov-Jorko oni prezentis la pupon Barbie
1973: Ĉinio kaj Hispanio ligis diplomatiajn rilatojn
1980: La unua balotado al eŭska parlamento
1983: Milita stato en Pollando: en la juĝejo en Grudziądz komenciĝis proceso de Anna Walentynowicz, akuzita pri organizo de solidareca striko en la Ŝipfarejo de Gdańsk
1990: En meteologia observatorio sur pola-ĉeĥa monto Neĝulo oni mezuris rekordan en Pollando rapidecon de vento-blovo (346 km/h)
1996: Jorge Sampaio iĝis prezidento de Portugalio
1999: Malajzio: malfermo de la Internacia Kurejo Sepang
2002: En palestina atenco al kafejo en Jerusalemo pereis 11 personoj kaj pli ol 50 vundiĝis
2005: Kosmosondilo Cassini-Huygens traflugis 500 km super la surfaco de Encelado, la luno de Saturno
2006: Aníbal Cavaco Silva iĝis prezidento de Portugalio
2011: En sinmortiga talibana atenco en Peŝavaro 37 personoj pereis kaj 45 vundiĝis
2011: Usona Kosmopramo Discovery finis sian lastan mision - STS-133
2012: En Gaza Sektoro komenciĝis 4-taga israela-palestina armita konflikto
2012: Polaj montgrimpistoj kiel la unuaj en la mondo vintre konkeris Gaŝerbrum 1 en Karakorumo
2016: Plena suna eklipso okazis en Indonezio (Bangka-Belitungo, Balikpapan, Ternato)
Naskiĝoj |
1454: Amerigo Vespucci, itala komercisto, navigisto, esploristo kaj kartografo (m. 1512)
1568: Luigi Gonzaga, itala jezuito kaj sanktulo (m. 1591)
1695: Martín Sarmiento, hispana benediktano, verkisto, erudito (m. 1772)
1697: Friederike Caroline Neuber, germana teatrestrino
1737: Josef Mysliveček, ĉeĥa komponisto postlasinta simfoniojn, uverturojn, koncertojn kaj piankomponaĵojn (m. 1781)
1749: Honoré-Gabriel Riqueti de Mirabeau, franca politikisto de franca revolucio, politika verkisto, diplomato, framasono, ĵurnalisto (m. 1791)
1753: Jean-Baptiste Kléber, franca generalo famiĝinta dum la francaj revoluciaj militoj, murdita (m. 1800)
1789: Ephraim Salomon Unger, germana profesoro pri matematiko juddevena (m. 1870)
1814: Taras Ŝevĉenko, ukraina nacia poeto-profeto kaj pentristo, reprezentanto de romantikismo (m. 1861)
1822: Alexander Campbell, kanada juristo kaj politikisto, unu el Patroj de la Konfederacio (m. 1892)
1852: Hieronim Derdowski, kaŝuba poeto, humuristo, ĵurnalisto kaj eldonisto de pola diaspora gazetaro (m. 1902)
1856: Eddie Foy, usona vodevila aktoro kaj komediisto (m. 1928)
1859: Peter Altenberg, aŭstra verkisto, reprezentanto de la Viena bohemiano (m. 1919)
1870: Hugo Koch, nederlanda inventisto, kunkreinto de la ĉifrilo Enigma (m. 1928)
1883: Franciŝak Aljaĥnoviĉ, belorusa verkisto, dramisto (m. 1943
1887: Leopold Berger, ĉeĥa kemia inĝeniero el Potštejn, fondinto de Bohema Esperanto-Servo kaj eldonanto de BES-ajn Adresarojn (m. nekonata)
1890: Vjaĉeslav Molotov, soveta komunisto, partoprenanto de la bolŝevika puĉo, kunlaboranto de Lenin kaj Stalin, subskribinto de pakto inter Sovetunio kaj Nazia Germanio, respondeca pri la masakro de Katin (m. 1986)
1891: José P. Laurel, filipina advokato, verkisto kaj prezidento de marioneta ŝtato dum la japana okupado (m. 1959)
1891: Georg Fröschel, aŭstra akvokato, ĵurnalisto kaj verkisto ricevinta Oskar-premion (m. 1979)
1906: David Smith, usona skulptisto kaj pentristo (m. 1965)
1907: Mircea Eliade, rumana religiologo, hindologo, filozofo de kulturo, verkisto, eseisto (m. 1986)
1913: György Bözödi, hungara sociografo, historiisto, verkisto (m. 1989)
1920: Pál Soós, rumania hungara kemiisto (m. 1996)
1928: Júlia Bereczky, hungara aktorino kaj reĝisorino (m. 2007)
1929: Zillur Rahman, prezidento de Bangladeŝo (m. 2013)
1934: Jurij Gagarin, rusa armea piloto kaj la unua en la mondo kosmonaŭto, heroo de Sovetunio (m. 1961)
1935: Pál Binder, rumanihungara historiisto (m. 1995)
1936: András Gaál, rumania hungara pentristo
1941: Ferenc Balogh, rumania hungara inĝeniero
1943: Bobby Fischer, usona-islanda grandmajstro de ŝako (m. 2008)
1946: Elemér Kincses, rumania hungara reĝisoro, dramisto
1948: Emma Bonino, itala politikistino, porparolantino de la Esperanto-movado
1952: Zsuzsa Hadházy, rumania hungara ĵurnalistino, redaktorino, poeto (m. 2011)
1955: Ornella Muti, itala filma aktorino, konata de La sunbruniĝantoj 3 - amikoj por la vivo
1957: Mona Sahlin, sveda politikistino, prezidantino de Sveda socialdemokratia partio
1964: Juliette Binoche, franca teatra kaj kina aktorino
1971: Diego Torres, argentina kantaŭtoro kaj aktoro
1972: Kerr Smith, usona aktoro konata de la televidserio Dawson's Creek
1981: Barna Éltes, rumania hungara skulptisto
Mortoj |
1009: Bruno von Querfurt, germana benediktano, apostolo de Pomerio kaj Kieva Regno, katolika sanktulo (n. ĉ. 974)
1422: Jan Želivský, ĉeĥa husana predikisto (n. nekonata)
1444: Leonardo Bruni, itala kronikisto, pioniro de renesanca historiografio (n. 1369)
1661: Jules Mazarin, kardinalo, la unua ministro de Francio (n. 1602)
1752: Claude-Joseph Geoffroy, franca apotekisto, botanikisto, fungologo kaj kemiisto (n. 1685)
1793: Zsigmond Koréh, hungara pentristo, kuprogravuristo, tradukisto (n. 1761)
1825: Anna Laetitia Barbauld, angla poetino, eseistino kaj verkistino de porinfana literaturo (n. 1743)
1831: Friedrich Maximilian Klinger, germana verkisto de la epoko Sturm und Drang (n. 1752)
1847: Mary Anning, angla paleontologo, kolektistino kaj komercistino de fosilioj el ĵurasio (n. 1799)
1851: Hans Christian Ørsted, dana fizikisto kaj kemiisto, malkovrinto de elektromagneta forto (n. 1777)
1857: Dominiko Savio, itala katolika sanktulo, patrono de messervantoj (n. 1842)
1888: Vilhelmo la 1-a, reĝo de Prusio kaj germana imperiestro (n. 1797)
1891: Amalie Dietrich, germana botanikistino, spertulino pri la kolektado kaj klasifiko de plantoj, laboranta en Aŭstralio (n. 1821)
1894: Lajos Medgyes, hungara poeto, eklezia verkisto (n. 1817)
1895: Leopold von Sacher-Masoch, aŭstra verkisto priskribanta Orientajn Limregionojn kun la ideoj pri tutslavismo kaj filosemitismo, konata de masoĥismo (n. 1836)
1897: Jamal al-Din al-Afghani, afgana politikisto, kreinto de tutislamismo (n. 1838)
1902: Hermann Allmers, germana verkisto kaj poeto (n. 1821)
1918: Frank Wedekind, germana verkisto influinta ekspresionismon kaj Absurdan Teatron (n. 1864)
1934: Lajos Varjassy, estis hungara, rumania hungara juristo, politikisto (n. 1852)
1936: Juktesvar Giri, barata astrologo, guruo kaj jogano establinta aŝramon en Odiŝo (n. 1855)
1948: Edgar von Wahl, baltgermana-estona instruisto, membro de la Internacia Akademio de Volapuko, kunfondinto de la unua Esperanto-asocio "Espero", reformema batalanto kontraŭ esperanto kaj kreinto de artefarita lingvo Okcidentalo, publikigitan en "Kosmoglott" (m. 1867)
1948: Károly Gspann, rumania hungara kuracisto, filo de Károly Gspann (n. 1900)
1952: Aleksandra Miĥailovna Kolontaj, soveta komunistino rus-finndevena, diplomatino (n. 1872)
1961: Gusztávné Oláh, hungara pentristino (n. 1872)
1961: János Horváth, hungara literaturhistoriisto, ano de Hungara Scienca Akademio, laŭreato de Kossuth-premio (n. 1878)
1971: Ferenc Jankovich, hungara poeto, verkisto, tradukisto (n. 1907)
1975: Marie Gevers, belga verkistino flandrdevena, verkanta franclingve (n. 1883)
1977: Maurycy Frydman, barata inĝeniero, socia kaj por-sendependa aganto pol-juddevena, kunlaboranto de Gandhi kaj aliaj baratanoj kune kun Wanda Dynowska (n. 1901)
1977: Gerő Sárközi, rumania hungara agrikulturisto kaj poeto (m. 1908)
1979: Andreo Cseh, rumana-hungara pastro kaj esperantisto, aŭtoro de kursmetodo pri instruado de Esperanto (n. 1895)
1982: Leonido Utjosov, rusia kantisto juddevena, ĵaza muzikisto (n. 1895)
1988: Kurt Georg Kiesinger, kanceliero de Federacia Respubliko Germanio (n. 1904)
1992: Menaĥem Begin, israela cionisto poldevena, soldato de pola armeo, Nobelpremiita ĉefministro de Israelo (n. 1913)
1994: Fernando Rey, hispana aktoro kunlaborinta kun Luis Buñuel (n. 1917)
1994: Charles Bukowski, usona poeto kaj verkisto poldevena, apartenanta al Beat-generacio (n. 1920)
1997: Jean-Dominique Bauby, franca ĵurnalisto, ĉefredaktoro de la magazino Elle (n. 1952)
2002: Margit Szerémy Bródy, rumania hungara okulkuracisto, oftamologino (n. 1914)
2004: Albert Mol, nederlanda verkisto kaj aktoro (n. 1917)
2006: John Profumo, angla soldato kaj politikisto (n. 1915)
2013: Adam Pleśnar, pola socia aganto, opoziciisto, membro de la Defend-Movado de Homrajtoj kaj de Civitanaj Rajtoj kaj esperantisto (n. 1931)
2016: Naná Vasconcelos, brazila ĵaza frapinstrumentisto (n. 1944)
Specialaj tagoj kaj festoj |
Romkatolika Kalendaro:
Simplicio, papo
Sankta Franciska Romana, itala mistikulino kaj monaĥino
Belizo: Tago de Barono Bliss
Tagoj de semajno |
La 9-a de marto estas (laŭ gregoria kalendaro):
Dimanĉo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
Lundo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
Mardo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
Merkredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
Ĵaŭdo en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090;
Vendredo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
Sabato en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097.