Kdjykuj

Unua Libro
Origina titolo	Международный языкъ. Предисловіе и полный учебникъ Internacia lingvo. Antaŭparolo kaj plena lernolibro
La unua Unua Libro - rusa eldono, 1887
Aŭtoroj
Aŭtoro	L. L. Zamenhof
Eldonado
Eldonjaro	1887
Urbo	Varsovio, Rusia Imperio
Eldoninto	Ĥaim Kelter
Trajtoj
Sekvanta verko	Dua Libro
v • d • r

Unua Libro - pola eldono, 1887

Unua Libro - angla eldono, 1888

Presejo de Ĥaim Kelter ĉe la strato Nowolipie 11 en Varsovio (maldekstre), kie presiĝis la Unua Libro

Unua Libro estas konvencia nomo de la unua lernolibro de Lingvo Internacia, nuntempe nomata Esperanto. Ĝin verkis L. L. Zamenhof sub la kaŝnomo D-ro Esperanto.^[1] La libro havas la indikon, ke la cara cenzuro aprobis ĝin la 21-an de majo de 1887 (laŭ la rusa Julia kalendaro, t.e. la 2-an de junio laŭ la Gregoria). La dua aprobo de la rusa cenzuro kun la permeso de disvastigo post la presado, portas la daton de la 26-a de julio (laŭ Gregoria kalendaro; 14-a de julio laŭ la rusa Julia kalendaro)^[1]; tiun daton oni ĝenerale konsideras kiel aperdaton. Ĝi estas festata kiel naskiĝtago de Esperanto.

La originala nomo de la verko, en la rusa lingvo, estas „Международный языкъ. Предисловіе и полный учебникъ.“ (Meĵdunarodnij jazik. Predislovie i polnij uĉebnik., Internacia lingvo. Antaŭparolo kaj plena lernolibro.), sed en priskriboj de la historio de Esperanto oni kutime nomas ĝin Unua Libro^[2]. Al la naskiĝo de tiu kromnomo certe kontribuis posta verko efektive titolita Dua Libro de l' Lingvo Internacia (1888). Oni uzas la nomon Unua Libro por ĉiuj lingvoversioj kaj ĉiuj eldonoj de la verko. Laŭbezone, precipe se temas pri alia versio ol la originalo rusa de julio 1887, oni precizigu, ekz. „la germana Unua Libro“, „la dua eldono de la rusa Unua libro“.

Eldonoj en diversaj lingvoj |

La originala eldono estis nur ruslingva, sed antaŭ la fino de 1887 la libro aperis ankaŭ en la pola, germana kaj franca lingvoj kaj duaeldone en la rusa. La unua angla versio aperis en 1888, fuŝe tradukita, kaj laŭrakonte Zamenhof mem haltigis ĝian vendadon, kiam Richard H. Geoghegan, irlandano loĝanta en Britio, retradukis la libron.

Antaŭ la fino de 1888, la Dua Libro kaj la Aldono al la Dua Libro eldoniĝis. En 1889 la Unua Libro estis tradukita en la hebrean.

En Esperanto |

La unua duono de la antaŭparolo aperis en Esperanto-versio en Fundamenta Krestomatio. La tutan Unuan Libron en Esperanto-versio publikigis Ludovikito en Unuaj Libroj por Esperantistoj, Nagoya, 1987, p. 7-41; li skribas en la 'postparolo', p. 111-112, ke la tria parto de la antaŭparolo venas el represo de s-ro Setälä (preciza fonto ne indikita). La titol-folio sur p. 7 restis en la rusa originalo - eblas do supozi, ke la tuta teksto estas tradukita el la unua rusa versio de julio 1887.

Enhavo |

La "Unua Libro” estas samtempe enkonduko al la origino kaj idealoj de la lingvo kaj priskribo de ĝia simpla gramatiko (kun ekzemploj el prozo kaj poezio kaj aldonita vortaro de oftaj vortoj)^[3][4]. La libro konsistas el 40 paĝoj, kovrilo kaj granda folio. Ĝia enhavo konsistas el :

Paĝo 19‑a de la Unua Libro por Rusoj

Promeso-kupono sendenda al Zamenhof

• 
  Antaŭparolo (28 paĝoj), en kiu estis la unuaj Esperanto-tekstoj:


• 
  Patro nia, preĝo


• el la Biblio


• 
  Letero, modelo de korespondaĵo


• 
  Mia penso, originala poeziaĵo


• 
  El Heine’, poeziaĵo de Heinrich Heine el la Libro de Kantoj (Buch der Lieder), tradukita el la germana


• 
  Ho, mia kor’, originala poeziaĵo


• 
  Promeso, ok samtitolaj slipetoj por subskribi kaj tiel promesi ellerni la lingvon, se dek milionoj da personoj donis publike la saman promeson


• 
  Plena lernolibro de la Internacia Lingvo, 6-paĝa, konsistanta el prezento de la alfabeto kaj dek ses gramatikaj reguloj;


• 
  Internacia-rusa vortaro (sur aparta folio) kun jena enkonduka frazo (ruse): „Ĉion, kio estas skribita en la internacia lingvo, oni povas kompreni per helpo de tiu ĉi vortaro“.

Praaj formoj |

La unua eldono de la rusa „Unua Libro“ entenas vortojn, restojn de antaŭaj Zamenhofaj provoj aŭ pro skriberaro, kun formo alia ol en la sekvaj eldonoj franca, pola, dua rusa, ktp.: speri (esperi), vinki (venki). Aliaj radikoj havas (aŭ ŝajnas havi pro okaza erareto de Zamenhof) sencon nun ne uzatan: erari (ankaŭ tradukita: ‘vagi’), militi (tradukita per sama vorto kiel ‘batali’), forko (ankaŭ: ‘forkego’), stalo (‘ŝtalo’; eble temas pri preseraro), ŝtofo (‘materio, substanco’), vaksi (‘kreski’), tombi (‘fali’). La vortoj ian, kian, nenian, … en ĉiuj kvin naciaj Unuaj Libroj signifas ‘iam, kiam, neniam…’.

La ruslingva Unua Libro enhavas 947 radikojn, el kiuj 11 estas propraj nomoj. Sur la aldonita folio ni trovas 917 radikojn ordigitajn kaj 10 ekster la ordo. Preserara folieto donas ankoraŭ 2, sed nuligas la radikon sper. En la teksto kaj titolpaĝo ni trovas ankoraŭ 19 radikojn. Entute 947.

Vidu ankaŭ |

• 
  La Internacia lingvo Esperanto, ruslingva reeldono de 1904


• Dua Libro


• Fundamento de Esperanto


• Esperanto kaj Volapük


• Volapuko kaj Esperanto


• Esperanta etimologio

Referencoj |

1. ↑ ^1,01,1Korĵenkov, Aleksander. La Unua Libro. La Balta Ondo (2016-07-26). Arkivita el la originalo je 2017-01-23. Alirita 2017-04-10. “La 14an de julio 1887 (la 26an de julio, laŭ la Gregoria kalendaro) en la presejo de Ĥaim Kelter (Varsovio) aperis la 42-paĝa broŝuro Internacia lingvo. (...) Ĝia aŭtoro, la 27-jara Ruslanda judo Lazarj Markoviĉ Zamenhof (Лазарь Маркович Заменгоф), kaŝis sin sub la pseŭdonimo “D-ro Esperanto”. Ĝis la jarfino aperis pola, franca kaj germana eldonoj de la verketo, kiu poste ricevis la “popolan” titolon: la Unua Libro.”.
   


2. 
   ↑ André Cherpillod, La genio Zamenhof kreis lingvon ne-Eŭropan, kaŝitan sub Eŭropa masko - grava instruo de la Unua Libro, revuo Esperanto, p. 103)104, n-ro 1225 (5), majo 2009, alirite la 26-an de januaro 2019.
   


3. 
   ↑ La biblioteko de la Universitato Princeton arigas kolekton pri Esperanto kaj interlingvistiko, Informilo por interlingvistoj, p. 4, 28-a jaro (tria serio) | n-ro 106 (1/2019) | ISSN 1385-2191
   


4. 
   ↑ (angla) David Jenkins, Humphrey Tonkin gifts rare Esperanto book to Princeton University Library, Princeton University Library, la 11-a de oktobro 2018, alirite la 7-an de februaro 2019.
   

Eksteraj ligiloj |

Pluraj

• PNG-aj skanaĵoj de libroj, inkluzive de kelkaj versioj de la Unua Libro

Esperanto

• 
  El la Unua Libro de la lingvo Esperanto (unua duono de la teksto; el Fundamenta Krestomatio)


• 
  Komenco de la Antaŭparolo de la Unua Libro, en Esperanto, laŭtlegata de L. L. Zamenhof

Rusa [Международный языкъ. Предисловіе и полный учебникъ. (por Rus·o·j)]

• Represa eldono en PDF kun vortaro.


• 
  Teksta versio en modernaj ortografioj (rusa postrevolucia, esperanta sen streketoj), sen vortaro

Angla (Dr. Esperanto's International Language: Introduction and Complete Grammar)

• Originala eldono de Dr. Esperanto's International Language: Introduction and Complete Grammar
  


• Surreta HTML-reeldono de Dr. Esperanto's International Language: Introduction and Complete Grammar (Angla traduko de la „Unua Libro“ fare de R.H. Geoghegan, 1889


• 
  Sonlibro ĉe LibriVox, bazita sur la supremenciita teksto.


• Originala eldono de An attempt towards an international language (traduko de Henry Phillips, 1889)

Franca (Dr Esperanto - Langue internationale, préface et manuel complet en français)

• 
  Langue internationale· préface et manuel complet (unua eldono en la franca, 1887)


• Elŝutebla kopio de la Unua Libro de 1887 en la franca lingvo (ZIP 20 MB)

v • d • r Unuaj libroj de Esperanto Libroj Unua Libro • Dua Libro • Aldono al la Dua Libro Pliaĵoj Unuaj libroj de Esperanto

Ĉi tiu artikolo baziĝas (parte aŭ tute) sur artikolo el la Enciklopedio de Esperanto. La originala teksto kontroleblas en interreta arkivo de la fonto.