Pensilvanigermana dialekto
nomo: Deitsch /dajĉ/ aŭ /deĉ/
parolantoj: 300 000 pensilvanigermanoj (100% parolas ankaŭ la anglan)
landoj: Usono, kaj Kanado
origino: el la palatinata
skribo: latina (1. Bufintona-Barba-Bima sistemo, 2. Ohia sistemo)
specimeno: la Patro Nia:
- Unsah Faddah im Himmel,
- dei nohma loss heilich sei,
- Dei Reich loss kumma.
- Dei villa loss gedu sei,
- uf di eaht vi im Himmel.
- Unsah tayklich broht gebb uns heit,
- Un fagebb unsah shulda,
- vi miah dee fagevva vo uns shuldich sinn.
- Un fiah uns naett in di fasuchung,
- avvah hald uns fu'm eevila.
- Fa dei is es Reich, di graft,
- un di hallichkeit in ayvichkeit.
- Amen.
La pensilvanigermana dialekto estas parolata en Usono kaj Kanado de ĉirkaŭ 300 000 pensilvanigermanoj. La plejmulto el ili vivas en la Usonaj ŝtatoj Pensilvanio, Indianao, kaj Ohio. En Kanado, la parolantoj de la pensilvanigermana vivas en Ontario. En 1993 la Nova testamento estis tradukita en tiun lingvon.
La originaj parolantoj de la pensilvanigermana lingvo enmigris al Pensilvanio el Alzaco, Palatinato kaj Svislando. La pensilvanigermana similas multe al la dialektoj palatinataj. Hodiaŭ la parolantoj de la pensilavanigermana ofte uzas vortojn el la angla lingvo.
La plejmulto el la parolantoj hodiaŭ apartenas al sektoj kristanaj konservativaj kaj anabaptistidaj: la amiŝoj kaj la menonitoj kaj la "Old German Baptist Brethren" fondita fare de Alexander Mack
En kelkaj graflandoj la parolantoj apartenas ankoraŭ al luteraj, reformita-ekleziaj kaj aliaj ne-anabaptistaj sektoj tamen en ĉi tiuj komunumoj la lingvo rapide malaperas. La infanoj de ĉi lastaj komunumoj ne lernas plu la pensilvanigermanan hejme malgraŭ multaj lastatempaj kaj nuntempaj klopodoj savi kaj reinstrui la lingvon.
Literaturskribintoj |
- B - G
Ernest Waldo Bechtel - John Birmelin - Richard Druckenbrod - Henry Lee Fisher - Ralph Samuel Funk - Russell Wieder Gilbert - Ezra Grumbine - Lee Light Grumbine
- H - L
Earl C. HAAG - Henry Harbaugh - J. Max HARK - Thomas Hess Harter - Hank Hershberger - Abraham Reeser Horne - Paul Brendle Horning - Isaac R. Horst - Clarence Francis Iobst - Eli Keller - Irwin Ray Klinger - Joseph Horst Light
- M - Z
Harvey Monroe Miller - Lloyd A. Moll - Charles Christopher More - Pierce Edward Swope - Edwin Gehman Weber - Louise Adeline Weitzel - Paul Richard Wieand - Astor Clinton Wuchter - Charles Calvin Ziegler
Popolkantoj |
- Du du liegscht mir im Hazen
- Du, du liegscht mir im Hazen,
- Du, du liegscht mir im Sinn;
- Du, du machscht mir viel Schmazen,
- Ach, du weescht net wie gut ich dir bin;
- Ya, ya, ya ,ya! Du weescht net wie gut ich dir bin.
Graflandoj kie la pensilvanigermana estas parolata |
Kanado
- Waterloo
- Grey
- Bruce
- Oxford
- Perth
- Wellington
- Elgin
- Renfrew
Pensilvanio
- Berks
- Lehigh
- Northampton
- Centre
- Juniata
- Lancaster
- York
- Schulykill
- Crawford
- Somerset
- Mercer
- Lawrence
- Jefferson
- Indiana
- Clinton
- Lycoming
- Montour
- Mifflin
- Cumberland
- Franklin
- Lebanon
- Chester
- Bucks
- Dauphin
- Snyder
- Union
- Perry
- Cambria
- Montgomery
- Union
- Blair
Indianao
- Elkhart
- Lagrange
- Allen*
- Adams*
- Daviess
- Martin
- Marshall
- Kosciusko
- Jay
- Howard
- Miami
- Newton
Ohio
- Geauga
- Holmes
- Tuscarawas
- Coshocton
- Trumbell
- Stark
- Fulton
- Butler
- Astabula
- Columbiana
- Wayne
- Ashland
- Madison
- Defiance
- Hardin
- Gallia - Jackson
Viskonsino
- Barrion
- Taylor
- Marathon
- Oconto
- Shawano
- Portage
- Clark
- Eau Claire
- Buffalo
- Trempealeau
- Monroe
- Sauk
- Columbia
- Green
- Rock
- Waushara
- Cushton
- Lafayette
Miŝigano
- Oscoda
- Hillsdale
- St. Joseph
Novjorko
- Albion
- Chautauqua
- Cattaraugus
- Allegany
- Steuben
- Seneca
- Wayne
- Herkimer
- Montgomery
- St. Lawrence
- Lewis
Misurio
- Randolph
- Daviess
- Pike
- Lawrence
- Henry
- Pettis
- Webster
Marilando
- Garett
- Saint Mary's
- Somerset
Iovao
- Buchanan
- Henry
- Washington
- Jackson
- Davis
- Howard
Ilinojso
- Woodford
- Tazewell
- Moultrie
- Douglas
- Crawford
Kentukio
- Crittenden
- Hart
- Todd
- Casey
- Lincoln
Minesoto
- Fillmore
Kansaso
- Reno
- Anderson
Tenesio
- Lawrence
Delaŭaro
- Kent
Oklahomo
- Mayes
- Custer
Suda Dakoto
- Hutchinson
Virginio
- Rockingham
- Shenandoah
- Augusata
- Frederick
- Spottsylvania
Okcidenta Virginio
- Pendleton (Germany Valley)
Oregono
- Polk
- Marion
Teksaso
- Bee
Montano
- Lincoln
Florido
- Sarasota
- The Pennsylvania German Society
- Deutsch-Pennsylvanischer Arbeitskreis / German-Pennsylvanian Association
- Hiwwe wie Driwwe - The Pennsylvania German Newspaper
- Pennsylvania Dutch Encyclopedia (German / Pennsilfaanisch-Deitsch)
- Pennsylvania German texts online
- Deitscherei.org - Fer der Deitsch Wandel
- Amisch.de - Pennsylvaniadeutsch Board
