Ĥoralo
Orgenĥoralo "Wie schön leuchtet der Morgenstern" (BWV 739) de J.S. Bach. La duonaj notoj en la diskanto formas la kanton firman (ĥoralon), dum kiam la subaj voĉoj antaŭimitas la ĥoralliniojn.
La nocio ĥoralo (lat. adjektivo choralis de gr. ĥoros) origine signifas la unuvoĉan eklezian muzikon de la gregoria ĉanto en la liturgio de la okcidenta eklezio. En la 14-a jarcento oni diris cantus choralis sive ecclesiasticus, je kio choralis rilatas al la realiganta ĥoro. Ĥoralmuziko unuvoĉa diferenciĝas de la plurvoĉa figura muziko.
En la 16-a jarcento laŭ la protestanta lingvouzo oni nomis la eklezian himnon kanto firma resp. la melodion ĥoralo. (Iliaj komponistoj: Johannes Eccard, Michael Praetorius, Samuel Scheidt).
Ekde la 18-a jarcento oni komprenas la klasikan himnon entute kun melodio kaj teksto kiel ĥoralo. Ekzemple ankaŭ la finaj strofoj en kantatoj kaj oratorioj nomiĝas „ĥoralo“.
Krome ankaŭ orgenaranĝaĵoj de himnoj oni nomas ĥoralo („orgenĥoralo“). Foje komponistoj nomis ĥoralo ankaŭ liberajn orgenaĵojn kun ĥoralecaj temoj (ekz. la „Tri ĥoraloj“ de César Franck).
En la 19-a kaj 20-a jarcentoj la nocio fariĝis nomo ene de la profana muziko kaj signifas diatona, ritme simpla, homofonie ludata melodimovo, ofte de latunblovistoj. (Gravaj komponistoj: Felix Mendelssohn Bartholdy, Johannes Brahms, Anton Bruckner, Gustav Mahler, Béla Bartók).
Vidu ankaŭ |
- Gregoria ĉanto
Literaturo |
- Walter Blankenburg: Art. Choral/Choralgesang. In: Theologische Realenzyklopädie 8 (1981), S. 4-9
- Catherine Winkworth: Lyra Germanica: The Christian Year, London 1861 Digitalisierter Text
Eksteraj ligiloj |
CPDL.org The Choral Public Domain Main Library (ChoralWiki) (englisch)
Kantoreiarchiv.de Partituren von Chorälen J.S. Bachs (ca. 4500 PDF- und MIDI-Dateien)
Tridentinische Messe Bonn TrueType-Schriften für Gregorianischen Choral (teils kostenlos)
The Cyber Hymnal, ca. 6200 Choräle (Text- und MIDI-Dateien)
Colmarisches Gesangbuch 365 Choräle (Text)
Elsässische Choralmelodien im 19. Jahrhundert (Text- und MIDI-Dateien)- Gesangbücher in Württemberg
- Gesangbücher aus Gebieten außerhalb Deutschlands - überwiegend in deutscher Sprache
Noten zum Gesangbuch und zum Gotteslob, für Neue Geistliche Lieder (NGL) und Lobpreis-Lied modern ausgesetzt für Chor, Band und (Einzel-)Instrumente
Die Lieder des Evangelischen Gesangbuches (Stammteil und Regionalteil für Baden, Elsass, Lothringen, Pfalz und Taizé; (Text- und MIDI-Dateien)
Hymns, Gospel Songs & Spirituals (Text- und MIDI-Dateien, manchmal Noten als GIF)
Sammlung an Musikalien, hauptsächlich Kirchenmusik aus dem 19. Jahrhundert (Noten im Finale-Format)
